فصل پنجم : فرشتگانی که او را زیارت می کنند
5 / 1جبرئیل و میکائیل
کامل الزیارات به نقل از فضل بن یحیی ، از پدرش ، از امام صادق علیه السلام : کربلا را زیارت کنید و این کار را قطع مکنید که بهترینِ فرزندان پیامبران ، در درون آن است . هان که فرشتگان ، کربلا را هزار سال پیش از آن که جدّم حسین علیه السلام در آن جای گیرد ، زیارت کرده اند و هیچ شبی نمی گذرد ، مگر آن که جبرئیل و میکائیل ، آن را زیارت می کنند . پس ای یحیی بکوش تا در آن جا غایب نباشی .
5 / 2هزار فرشته ای که هر روز ، او را در میان می گیرند
ثواب الأعمال به نقل از ابو نُمَیر ، از امام باقر علیه السلام : ولایت ما بر اهالی شهرها عرضه شد ؛ امّا هیچ یک مانند کوفیان ، (1) آن را نپذیرفتند .از این روست که قبر علی علیه السلام در آن است و آن سوتر آن ، قبری دیگر ، یعنی قبر حسین علیه السلام است . هیچ کس نزد آن قبر نمی آید و دو یا چهار رکعت (دو نماز دو رکعتی) نماز نمی گزارد و حاجتش را از خدا نمی طلبد ، جز آن که خداوند ، آن را روا می کند ، و بی تردید ، هر روز ، هزار فرشته ، آن [قبر] را در میان می گیرند .
1- .ر . ک : ج 5 ص 297 (بخش هفتم / فصل هفتم / تحلیلی در باره ارزیابی سفر امام حسین علیه السلام به عراق و نهضت کوفه) .
5 / 3عِندَ قَبرِهِ أربَعَهُ آلافِ مَلَکٍ هَبَطوا لِنُصرَتِهِکامل الزیارات عن محمّد بن قیس عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :عِندَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام أربَعَهُ آلافِ مَلَکٍ ، شُعثٍ غُبرٍ یَبکونَهُ إلی یَومِ القِیامَهِ . (1)
ثواب الأعمال عن ربعی بن عبداللّه :قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام بِالمَدینَهِ : أینَ قُبورُ الشُّهَداءِ ؟ قالَ : ألَیسَ أفضَلُ الشُّهَداءِ عِندَکُمُ الحُسَینُ علیه السلام ؟ وَالَّذی نَفسی بِیَدِهِ ، إنَّ حَولَ قَبرِهِ أربَعَهَ آلافِ مَلَکٍ ، شُعثٍ غُبرٍ یَبکونَهُ إلی یَومِ القِیامَهِ . (2)
کامل الزیارات عن هارون بن خارجه :سَأَلَ رَجُلٌ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام وأنَا عِندَهُ فَقالَ : ما لِمَن زارَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ؟ قالَ : إنَّ الحُسَینَ علیه السلام لَمّا اُصیبَ بَکَتهُ حَتَّی البِلادُ ، فَوَکَّلَ اللّهُ بِهِ أربَعَهَ آلافِ مَلَکٍ ، شُعثا غُبرا یَبکونَهُ إلی یَومِ القِیامَهِ . (3)
عیون أخبار الرضا علیه السلام عن الریّان بن شبیب عن الرضا علیه السلام :یَابنَ شَبیبٍ ! إن کُنتَ باکِیا لِشَیءٍ فَابکِ لِلحُسَینِ [ بنِ عَلِیِّ ] بنِ أبی طالِبٍ علیه السلام ؛ فَإِنَّهُ ذُبِحَ کَما یُذبَحُ الکَبشُ ، وقُتِلَ مَعَهُ مِن أهلِ بَیتِهِ ثَمانِیَهَ عَشَرَ رَجُلاً ، ما لَهُم فِی الأَرضِ شَبیهونَ ، ولَقَد بَکَتِ السَّماواتُ السَّبعُ وَالأَرَضونَ لِقَتلِهِ ، ولَقَد نَزَلَ إلَی الأَرضِ مِنَ المَلائِکَهِ أربَعَهُ آلافٍ لِنَصرِهِ ، فَلَم یُؤذَن لَهُم ، فَهُم عِندَ قَبرِهِ شُعثٌ غُبرٌ إلی أن یَقومَ القائِمُ علیه السلام ، فَیَکونونَ مِن أنصارِهِ ، وشِعارُهُم : یا لَثاراتِ الحُسَینِ علیه السلام ! (4)
1- .کامل الزیارات : ص 173 ح 226 و ص 171 ح 221 و ص 172 ح 223 کلاهما عن الفضیل بن یسار نحوه ، بحار الأنوار : ج 45 ص 222 ح 10 و 6 .
2- .ثواب الأعمال : ص 122 ح 49 ، کامل الزیارات : ص 174 ح 229 ، جامع الأخبار : ص 78 ح 103 عن فضیل بن سنان نحوه وفیه «أربعین ألف» بدل «أربعه آلاف» ، بحار الأنوار : ج 101 ص 64 ح 47 .
3- .کامل الزیارات : ص 353 ح 607 و ص 175 ح 234 ، بحار الأنوار : ج 45 ص 223 ح 16 .
4- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 1 ص 299 ح 58 ، الأمالی للصدوق : ص 192 ح 202 ، الإقبال : ج 3 ص 29 وفیهما «فوجدوه قد قتل» بدل «فلم یؤذن لهم» ، بحار الأنوار : ج 101 ص 103 ح 3 .
5 / 3چهار هزار فرشته ای که نزد قبر او برای یاری اش فرود آمدند
کامل الزیارات به نقل از محمّد بن قیس ، از امام صادق علیه السلام : نزد قبر حسین علیه السلام ، چهار هزار فرشته پریشان و غبارآلود هستند که تا روز قیامت ، بر او می گِریند .
ثواب الأعمال به نقل از رِبْعی بن عبد اللّه :در مدینه به امام صادق علیه السلام گفتم : قبرهای شهیدان ، کجاست ؟ فرمود : «آیا برترینِ شهیدان ، حسین علیه السلام ، نزد شما نیست ؟ سوگند به آن که جانم به دست اوست ، گرداگرد قبر او ، چهار هزار فرشته پریشان و غبار آلودند که تا روز قیامت ، بر او می گِریند !» .
کامل الزیارات به نقل از هارون بن خارجه : من نزد امام صادق علیه السلام بودم که مردی از او پرسید : زائر امام حسین علیه السلام ، چه پاداشی دارد ؟ فرمود : «چون حسین علیه السلام به شهادت رسید ، حتّی سرزمین ها بر او گریستند . خداوند نیز چهار هزار فرشته پریشانِ غبار آلوده بر او گماشت که تا روز قیامت ، بر او می گِریند» .
عیون أخبار الرضا علیه السلام به نقل از ریّان بن شَبیب ، از امام رضا علیه السلام : ای پسر شَبیب ! اگر بر چیزی می گِریی ، بر حسین فرزند علی بن ابی طالب علیه السلام ، گریه کن که مانند گوسفند ، او را سر بُریدند و هجده مرد از خاندانش را همراه او کُشتند ؛ هجده مردی که در زمین ، مانند نداشتند . آسمان های هفتگانه و زمین ها ، بر کشته شدن او گریستند و چهار هزار فرشته برای یاری اش به زمین فرود آمدند ؛ امّا اجازه نیافتند (1) و از این رو ،پریشان و غبار آلوده ، تا قیام قائم علیه السلام نزد قبرش جای دارند و [ به گاه ظهور قائم ، ] جزو یاران قائم اند و شعارشان ، خونخواهی حسین علیه السلام است .
.
1- .در الأمالی صدوق و الإقبال آمده است : «امّا حسین علیه السلام را کشته یافتند» .
کامل الزیارات عن إسحاق بن عمّار :قُلتُ لِأَبی عَبدِ اللّهِ علیه السلام : جُعِلتُ فِداکَ یَابنَ رَسولِ اللّهِ ! کُنتُ فِی الحَیرِ لَیلَهَ عَرَفَهَ ، فَرَأَیتُ نَحوا مِن ثَلاثَهِ آلافٍ أو أربَعَهِ آلافِ رَجُلٍ جَمیلَهً وُجوهُهُم ، طَیِّبَهً ریحُهُم ، شَدیدَ بَیاضٍ ثِیابُهُم ، یُصَلّونَ اللَّیلَ أَجمَعَ ، فَلَقَد کُنتُ اُریدُ أن آتِیَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام واُقَبِّلَهُ وأدعُوَ بِدَعَواتی ، فَما کُنتُ أصِلُ إلَیهِ مِن کَثرَهِ الخَلقِ ، فَلَمّا طَلَعَ الفَجرُ سَجَدتُ سَجدَهً ، فَرَفَعتُ رَأسی فَلَم أرَ مِنهُم أحَدا . فَقالَ لی أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام : أتَدری مَن هؤُلاءِ؟ قُلتُ : لا جُعِلتُ فِداکَ . فَقالَ : أخبَرَنی أبی عَن أبیهِ ، قالَ : مَرَّ بِالحُسَینِ علیه السلام أربَعَهُ آلافِ مَلَکٍ وهُوَ یُقتَلُ ، فَعَرَجوا إلَی السَّماءِ ، فَأَوحَی اللّهُ إلَیهِم : یا مَعشَرَ المَلائِکَهِ ! مَرَرتُم بِابنِ حَبیبی وصَفِیّی مُحَمَّدٍ صلی الله علیه و آله وهُوَ یُقتَلُ ویُضطَهَدُ مَظلوما فَلَم تَنصُروهُ ! فَانزِلوا إلَی الأَرضِ إلی قَبرِهِ ، فَابکوهُ شُعثا غُبرا إلی یَومِ القِیامَهِ ، فَهُم عِندَهُ إلی أن تَقومَ السّاعَهُ . (1)
کامل الزیارات عن أبی حمزه عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :إنَّ اللّهَ وَکَّلَ بِقَبرِ الحُسَینِ علیه السلام أربَعَهَ آلافِ مَلَکٍ شُعثا غُبرا ، فَلَم یَزَل یَبکونَهُ مِن طُلوعِ الفَجرِ إلی زَوالِ الشَّمسِ ، فَإِذا زالَتِ الشَّمسُ هَبَطَ أربَعَهُ آلافِ مَلَکٍ ، وصَعِدَ أربَعَهُ آلافِ مَلَکٍ ، فَلَم یَزَل یَبکونَهُ حَتّی یَطلُعَ الفَجرُ ، ویَشهَدونَ لِمَن زارَهُ بِالوَفاءِ ، ویُشَیِّعونَهُ إلی أهلِهِ ، ویَعودونَهُ إذا مَرِضَ ، ویُصَلّونَ عَلَیهِ إذا ماتَ . (2)
.
1- .کامل الزیارات : ص 225 ح 333 و ص 226 ح 334 نحوه ، بحار الأنوار : ج 101 ص 61 ح 34 .
2- .کامل الزیارات : ص 352 ح 604 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 56 ح 22 .
کامل الزیارات به نقل از اسحاق بن عمّار : به امام صادق علیه السلام گفتم : فدایت شوم ، ای فرزند پیامبر خدا !من شب عرفه در حَیْر (1) بودم که دیدم حدود سه یا چهار هزار مردخوش سیما و خوش بو ، با لباس هایی کاملاً سپید ، همه شب را به نماز ایستادند . می خواستم نزدیک قبر امام حسین علیه السلام شوم و آن را ببوسم و دعاهایم را بکنم ، امّا از کثرت جمعیت ، به آن نمی رسیدم . هنگامی که سپیده دمید ، به سجده رفتم و چون سر برداشتم ، هیچ یک از آنها را ندیدم . امام صادق علیه السلام به من فرمود : «آیا می دانی اینان ، چه کسانی بودند ؟ » . گفتم : نه ، فدایت شوم ! فرمود : «پدرم ، از پدرش خبر داد که چهار هزار فرشته ، هنگام شهادت حسین علیه السلام بر او گذشتند و به آسمان ، عروج کردند . خداوند به آنان وحی کرد : ای گروه فرشتگان ! از کنار فرزند دوست و برگزیده ام محمّد ، گذشتید و او ، مظلومانه و به ستم ، کشته می شد ؛ امّا یاری اش نکردید ؟! پس به زمین ، کنار قبرش فرود آیید و پریشان و غبارآلود ، تا روز قیامت بر او بگِریید ، و اینان ، تا قیامت ، نزد او هستند» .
کامل الزیارات به نقل از ابو حمزه ، از امام صادق علیه السلام : خداوند ، چهار هزار فرشته پریشانِ غبار آلوده را بر قبر حسین علیه السلام گماشته و آنان ، همواره از سپیده صبح تا غروب خورشید ، بر او می گِریند ، و چون خورشید می رود ، چهار هزار فرشته ، پایین می آیند و چهار هزار فرشته ، بالا می روند و ایشان نیز بر او می گِریند تا سپیده بدمد و برای زائر قبر [حسین علیه السلام ] ، به وفاداری گواهی می دهند و [ هنگام بازگشت ، ]او را تا نزد خانواده اش بدرقه می کنند ، و چون بیمار شود ، عیادتش می کنند ، و هنگامی که می میرد ، بر او نماز می خوانند .
.
1- .«حَیْر» و «حائر» ، همان حرم یا مرقد و بارگاه امام حسین علیه السلام است .
کمال الدین عن أبان بن تغلب عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :کَأَنّی أنظُرُ إلَی القائِمِ علیه السلام عَلی ظَهرِ النَّجَفِ ، فَإِذَا استَوی عَلی ظَهرِ النَّجَفِ رَکِبَ فَرَسا أدهَمَ (1) أبلَقَ (2) ، بَینَ عَینَیهِ شِمراخٌ (3) ، ثُمَّ یَنتَفِضُ بِهِ فَرَسُهُ ، فَلا یَبقی أهلُ بَلدَهٍ إلّا وهُم یَظُنّونَ أنَّهُ مَعَهُم فی بِلادِهِم ، فَإِذا نَشَرَ رایَهَ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله انحَطَّ إلَیهِ ثَلاثَهَ عَشَرَ ألفَ مَلَکٍ وثَلاثَهَ عَشَرَ مَلَکا ، کُلُّهُم یَنتَظِرُ القائِمَ علیه السلام ، وهُمُ الَّذینَ کانوا مَعَ نوحٍ علیه السلام فِی السَّفینَهِ ، وَالَّذینَ کانوا مَعَ إبراهیمَ الخَلیلِ علیه السلام حَیثُ اُلقِیَ فِی النّارِ ، وکانوا مَعَ عیسی علیه السلام حَیثُ رُفِعَ ، وأربَعَهُ آلافٍ مُسَوِّمینَ (4) ومُردِفینَ (5) ، وثَلاثُمِئَهٍ وثَلاثَهَ عَشَرَ مَلَکا یَومَ بَدرٍ ، وأربَعَهُ آلافِ مَلَکٍ الَّذینَ هَبَطوا یُریدونَ القِتالَ مَعَ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیهماالسلام فَلَم یُؤذَن لَهُم ، فَصَعِدوا فِی الاِستیذانِ ، وهَبَطوا وقَد قُتِلَ الحُسَینُ علیه السلام ، فَهُم شُعثٌ غُبرٌ ، یَبکونَ عِندَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام إلی یَومِ القِیامَهِ ، وما بَینَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام إلَی السَّماءِ مُختَلَفُ المَلائِکَهِ . (6)
.
1- .الدُّهمهُ : السواد ، یقال : فرس أدهم (الصحاح : ج 5 ص 1924 «دهم») .
2- .البَلَق : سواد وبیاض (الصحاح : ج 4 ص 1451 «بلق») .
3- .الشِّمراخ : غرّه الفرس إذا دقّت وسالت وجلّلت الخیشوم (الصحاح : ج 1 ص 425 «شمرخ») .
4- .السیماء : العَلامه ، وقد سَوَّمتُهُ : أی أعلمتُه . ومُسَوِّمین : مُعَلِّمینَ لأَنفُسِهِم أو لخیولهم ، أو مُرسِلین لَها (مفردات ألفاظ القرآن : ص 438 «سام») .
5- .مُردِفین : جائینَ بَعدُ (مفردات ألفاظ القرآن : ص 350 «ردف») .
6- .کمال الدین : ص 671 ح 22 ، بحار الأنوار : ج 52 ص 325 ح 40 وراجع : الغیبه للنعمانی : ص 309 ح 4 .
کمال الدین به نقل از اَبان بن تغلب ، از امام صادق علیه السلام : گویی قائم علیه السلام را بر پشت نجف می نگرم که در آن ، قرار می گیرد و بر اسبی سیاه و سفید که پیشانی سپید دارد ، سوار شده است . سپس اسب ، به جنبش در می آید ، و هیچ شهری نمی ماند ، جز آن که ساکنانش گمان می برند که او با آنان و در شهر ایشان است . هنگامی که او پرچم پیامبر خدا صلی الله علیه و آله را بر می افرازد ، سیزده هزار و سیزده فرشته ، به سوی او فرود می آیند که همگی انتظار قائم علیه السلام را می کِشند و آنان ، همانان اند که در کشتی نوح علیه السلام با او بوده اند و با ابراهیم علیه السلام هنگامی که به آتش افکنده شد ، و با عیسی علیه السلام ، هنگامی که به آسمان برده شد ؛ و چهار هزار فرشته نشان دار و پی در پی هم ، و سیصد و سیزده فرشته جنگ بدر ، و چهار هزار فرشته ای که فرود آمدند و می خواستند همراه حسین بن علی علیه السلام بجنگند ، امّا اجازه نیافتند ، و چون برای اجازه گرفتن به بالا رفتند و باز گشتند ، حسین علیه السلام به شهادت رسیده بود . آنان ، پریشان و غبارآلود تا روز قیامت ، نزد قبر حسین علیه السلام می گِریند ؛ و میان قبر حسین علیه السلام تا آسمان ، جایگاه آمد و شدِ فرشتگان است .
5 / 4سَبعونَ ألفَ مَلَکٍتفسیر القمّی عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام عن رسول اللّه صلی الله علیه و آله :ما مِن شَیءٍ مِمّا خَلَقَ اللّهُ أکثَرُ مِنَ المَلائِکَهِ ، وإنَّهُ لَیَهبِطُ فی کُلِّ یَومٍ أو فی کُلِّ لَیلَهٍ سَبعونَ ألفَ مَلَکٍ ، فَیَأتونَ البَیتَ الحَرامَ ، فَیَطوفونَ بِهِ ، ثُمَّ یَأتونَ رَسولَ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، ثُمَّ یَأتونَ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام ، فَیُسَلِّمونَ عَلَیهِ ، ثُمَّ یَأتونَ الحُسَینَ علیه السلام ، فَیُقیمونَ عِندَهُ ، فَإِذا کانَ عِندَ السَّحَرِ وُضِعَ لَهُم مِعراجٌ إلَی السَّماءِ ، ثُمَّ لا یَعودونَ أبَدا . (1)
ثواب الأعمال عن داوود الرقّی :سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ : ما خَلَقَ اللّهُ خَلقا أکثَرَ مِنَ المَلائِکَهِ ، وإنَّهُ لَیَنزِلُ مِنَ السَّماءِ کُلَّ مَساءٍ سَبعونَ ألفَ مَلَکٍ یَطوفونَ بِالبَیتِ لَیلَتَهُم ، حَتّی إذا طَلَعَ الفَجرُ انصَرَفوا إلی قَبرِ النَّبِیِّ صلی الله علیه و آله ، فَسَلَّموا عَلَیهِ ، ثُمَّ یَأتونَ قَبرَ أمیرَ المُؤمِنینَ علیه السلام ، فَیُسَلِّمونَ عَلَیهِ ، ثُمَّ یَأتونَ قَبرَ الحَسَنِ علیه السلام ، فَیُسَلِّمونَ عَلَیهِ ، ثُمَّ یَأتونَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ، فَیُسَلِّمونَ عَلَیهِ ، ثُمَّ یَعرُجونَ إلَی السَّماءِ قَبلَ أن تَطلُعَ الشَّمسُ . ثُمَّ تَنزِلُ مَلائِکَهُ النَّهارِ سَبعونَ ألفَ مَلَکٍ ، فَیَطوفونَ بِالبَیتِ الحَرامِ نَهارَهُم ، حَتّی إذا دَنَتِ الشَّمسُ لِلغُروبِ انصَرَفوا إلی قَبرِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله ، فَیُسَلِّمونَ عَلَیهِ ، ثُمَّ یَأتونَ قَبرَ أمیرِ المُؤمِنینَ علیه السلام ، فَیُسَلِّمونَ عَلَیهِ ، ثُمَّ یَأتونَ قَبرَ الحَسَنِ علیه السلام ، فَیُسَلِّمونَ عَلَیهِ ، ثُمَّ یَأتونَ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ، فَیُسَلِّمونَ عَلَیهِ ، ثُمَّ یَعرُجونَ إلَی السَّماءِ قَبلَ أن تَغیبَ الشَّمسُ . (2)
1- .تفسیر القمّی : ج 2 ص 206 ، بحار الأنوار : ج 100 ص 117 ح 7 .
2- .ثواب الأعمال : ص 121 ح 46 ، کامل الزیارات : ص 224 ح 330 ، المزار الکبیر : ص 336 ح 15 ، جامع الأخبار : ص 83 ح 127 ، بشاره المصطفی : ص 108 عن محمّد بن مسلم وکلاهما نحوه ، بحار الأنوار : ج 100 ص 117 ح 8 .
5 / 4هفتاد هزار فرشته
تفسیر القمّی از امام صادق علیه السلام ، از پیامبر خدا صلی الله علیه و آله : هیچ یک از مخلوقات خدا ، پُر شمارتر از فرشتگان نیست و در هر روز یا در هر شب ، هفتاد هزار فرشته ، فرود می آیند و وارد مسجد الحرام می شوند و طواف می کنند و سپس ، نزد [ قبر ]پیامبر خدا صلی الله علیه و آله و امیر مؤمنان علیه السلام می روند و بر آنها سلام می دهند و سپس ، نزد [ قبر ]حسین علیه السلام می آیند و آن جا می مانند و هنگام سحر ، به سوی آسمان ، بالا می روند و سپس ، هیچ گاه باز نمی گردند .
ثواب الأعمال به نقل از داوود رَقَّی : شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید : «خداوند ، مخلوقی پُر شمارتر از فرشتگان نیافریده است و هر شب ، هفتاد هزار فرشته ، از آسمان فرود می آیند و شب را گِرد کعبه می چرخند و چون سپیده می دمد ، به سوی قبر پیامبر صلی الله علیه و آله می روند و بر او سلام می دهند و سپس ، نزد قبر امیر مؤمنان علیه السلام می آیند و بر او سلام می دهند . آن گاه ، نزد قبر حسن علیه السلام می آیند و بر او سلام می دهند و پس از آن ، به کنار قبر حسین علیه السلام می آیند و بر او سلام می دهند و سپس ، پیش از طلوع آفتاب ، به آسمانْ صعود می کنند . آن گاه ، هفتاد هزار فرشته روز ، فرود می آیند و روزشان را تا نزدیک غروب آفتاب ، به طواف بر گِرد کعبه سپری می کنند و آن گاه به سوی قبر پیامبر خدا صلی الله علیه و آله می روند و بر او سلام می دهند و سپس ، نزد قبر امیر مؤمنان علیه السلام می روند و بر او سلام می دهند و آن گاه ، به سوی قبر حسن علیه السلام می روند و بر او سلام می دهند و در پایان ، نزد قبر حسین علیه السلام می آیند و بر او سلام می دهند و پیش از غروب آفتاب ، به آسمانْ عروج می کنند » .
عیون أخبار الرضا علیه السلام عن أحمد بن عامر الطائی عن علیّ بن موسی الرضا عن أبیه عن جعفر بن محمّد عن أبیه [الباقر] علیهم السلام :إنَّ حَولَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام سَبعینَ ألفَ مَلَکٍ شُعثا غُبرا (1) ، یَبکونَ عَلَیهِ إلی یَومِ القِیامَهِ . (2)
تهذیب الأحکام عن أبی بصیر عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :وُکِّلَ بِالحُسَینِ علیه السلام سَبعونَ ألفَ مَلَکٍ ، یُصَلّونَ عَلَیهِ شُعثا غُبرا مُنذُ یَومَ قُتِلَ إلی ما شاءَ اللّهُ یَعنی بِذلِکَ قِیامَ القائِمِ ویَدعونَ لِمَن زارَهُ ، ویَقولونَ : یا رَبِّ ، هؤُلاءِ زُوّارُ الحُسَینِ علیه السلام ، افعَل بِهِم ، وَافعَل بِهِم . (3)
کامل الزیارات عن عنبسه عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :وَکَّلَ اللّهُ بِقَبرِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام سَبعینَ ألفَ مَلَکٍ یَعبُدونَ اللّهَ عِندَهُ ، الصَّلاهُ الواحِدَهُ مِن صَلاهِ أحَدِهِم تَعدِلُ ألفَ صَلاهٍ مِن صَلاهِ الآدَمِیّینَ ، یَکونُ ثَوابُ صَلاتِهِم لِزُوّارِ قَبرِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام ، وعَلی قاتِلِهِ لَعنَهُ اللّهِ وَالمَلائِکَهِ وَالنّاسِ أجمَعینَ أبَدَ الآبِدینَ . (4)
کامل الزیارات عن یونس عن الرضا علیه السلام :إنَّ الحُسَینَ علیه السلام لَأَکرَمُ عَلَی اللّهِ مِنَ البَیتِ ، وإنَّهُ فی وَقتِ کُلِّ صَلاهٍ لَیَنزِلُ عَلَیهِ سَبعونَ ألفَ مَلَکٍ ، شُعثٍ غُبرٍ ، لا تَقَعُ عَلَیهِمُ النَّوبَهُ إلی یَومِ القِیامَهِ . (5)
1- .فی المصدر : «شعثاء غبراء» ، والتصویب من بحار الأنوار والمصادر الاُخری .
2- .عیون أخبار الرضا علیه السلام : ج 2 ص 44 ح 159 ، صحیفه الإمام الرضا علیه السلام : ص 255 ح 181 ، جامع الأخبار : ص 77 ح 100 ، عن الإمام الصادق عنه علیهماالسلام ، بحار الأنوار : ج 101 ص 69 ح 1 ؛ مقتل الحسین علیه السلام للخوارزمی : ج 2 ص 169 ، فرائد السمطین : ج 2 ص 174 ح 461 .
3- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 47 ح 104 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 581 ح 3173 ، ثواب الأعمال : ص 113 ح 16 ، کامل الزیارات : ص 233 ح 347 ، المزار الکبیر : ص 328 ح 8 کلّها نحوه ، بحار الأنوار : ج 101 ص 54 ح 12 .
4- .کامل الزیارات : ص 235 ح 349 و ح 350 و ص 176 ح 237 کلاهما عن بکر بن محمّد نحوه ، بحار الأنوار : ج 101 ص 55 ح 15 وراجع : فضل زیاره الحسین علیه السلام : ص 61 ح 41 .
5- .کامل الزیارات : ص 298 ح 496 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 40 ح 60 .
عیون أخبار الرضا علیه السلام به نقل از احمد بن عامر طایی ، از امام رضا ، از پدرش امام کاظم ، از امام صادق ، از امام باقر علیهم السلام : گرداگردِ قبر حسین علیه السلام ، هفتاد هزار فرشته پریشان و غبارآلودند که تا روز قیامت ، بر او می گِریند .
تهذیب الأحکام به نقل از ابو بصیر ، از امام صادق علیه السلام : هفتاد هزار فرشته ، بر حسین علیه السلام گماشته شده اند که پریشان و غبارآلود ، از روز شهادتش تا آن گاه که خدا بخواهد ، یعنی قیام قائم علیه السلام ، بر او درود می فرستند و برای زائرش دعا می کنند و می گویند : «ای خدا ! اینان ، زائران حسین علیه السلام هستند . کارشان را به انجام رسان ، کارشان را به انجام رسان» .
کامل الزیارات به نقل از عَنبَسه ، از امام صادق علیه السلام : خداوند ، هفتاد هزار فرشته ، بر قبر حسین بن علی علیه السلام گماشته است که خدا را در آن جا عبادت می کنند و یک نماز هر یک از آنان ، برابر با هزار نماز آدمیان است و پاداش نمازهای آنان ، برای زائران قبر حسین بن علی علیه السلام است . لعنت خدا و فرشتگان و همه مردم تا همیشه روزگار بر قاتلان او باد !
کامل الزیارات به نقل از یونس ، از امام رضا علیه السلام : حسین علیه السلام ، نزد خدا ، گرامی تر از کعبه است ، و در وقت هر نماز ، هفتاد هزار فرشته بر او فرود می آیند ، پریشان و غبارآلوده ، و هماره این فرشتگان ، جدیدند و هیچ یک ، دوباره نمی آید .
5 / 5ألفُ ألفِ مَلَکٍتهذیب الأحکام عن سدیر :قالَ لی أبو عَبدِ اللّهِ علیه السلام : یا سَدیرُ ، تَزورُ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام فی کُلِّ یَومٍ؟ قُلتُ : لا . قالَ : ما أجفاکُم! فَتَزورُهُ فی کُلِّ شَهرٍ؟ قُلتُ : لا . قالَ : فَتَزورُهُ فی کُلِّ سَنَهٍ؟ قُلتُ : قَد یَکونُ ذلِکَ . قالَ : یا سَدیرُ ، ما أجفاکُم لِلحُسَینِ علیه السلام ! أما عَلِمتَ أنَّ للّهِِ ألفَ ألفِ مَلَکٍ شُعثٍ غُبرٍ ، یَبکونَ ویَزورونَ ولا یَفتُرونَ (1) . (2)
5 / 6کُلُّ مَن فِی السَّماواتِتهذیب الأحکام عن إسحاق بن عمّار :سَمِعتُ أبا عَبدِ اللّهِ علیه السلام یَقولُ : لَیسَ شَیءٌ فِی السَّماواتِ ، إلّا وهُم یَسأَلونَ اللّهَ أن یَأذَنَ لَهُم فی زِیارَهِ الحُسَینِ علیه السلام ؛ فَوجٌ یَنزِلُ ، وفَوجٌ یَعرُجُ . (3)
1- .فَتَرَ : انکسرت حِدّته ولانَ بعد شدّته (المصباح المنیر : ص 461 «فتر») .
2- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 116 ح 205 ، کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 599 ح 3203 ، کامل الزیارات : ص 481 ح 735 ، الکافی : ج 4 ص 589 ح 8 نحوه وفیه «ألفی ألف ملک» ، بحار الأنوار : ج 101 ص 366 ح 4 .
3- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 46 ح 100 .
5 / 5هزار هزار فرشته
تهذیب الأحکام به نقل از سَدیر : امام صادق علیه السلام به من فرمود : «ای سَدیر ! قبر حسین علیه السلام را در هر روز ، زیارت می کنی ؟» . گفتم : نه . فرمود : «چه قدر جفا کارید! آیا آن را هر ماه ، زیارت می کنی ؟» . گفتم : نه . فرمود : «آن را در هر سال ، زیارت می کنی ؟» . گفتم : گاه ، چنین می شود . فرمود : «ای سَدیر ! چه قدر بر حسین علیه السلام جفا می کنید!آیا نمی دانی که خداوند ، هزار هزار فرشته پریشان و غبارآلود دارد که [بر او] می گِریند و او را زیارت می کنند ، بی آن که خسته شوند ؟» .
5 / 6همه آسمانیان
تهذیب الأحکام به نقل از اسحاق بن عمّار : شنیدم که امام صادق علیه السلام می فرماید : «همه چیزهایی که در آسمان ها هستند ، جز آن نیست که از خداوند می خواهند که به ایشان ، اجازه زیارت حسین علیه السلام را بدهد . پس [ پیوسته ] گروهی ، فرود می آیند و گروهی ، بالا می روند ».
5 / 7ما بَینَ قَبرِهِ إلَی السَّماءِ مُختَلَفُ المَلائِکَهِکتاب من لا یحضره الفقیه عن إسحاق بن عمّار عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :ما بَینَ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام إلَی السَّماءِ السّابِعَهِ مُختَلَفُ المَلائِکَهِ . (1)
ثواب الأعمال عن إسحاق بن عمّار عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :لَیسَ مَلَکٌ فِی السَّماواتِ وَالأَرضِ ، إلّا وهُم یَسأَلونَ اللّهَ أن یَأذَنَ لَهُم فی زِیارَهِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَفَوجٌ یَنزِلُ ، وفَوجٌ یَعرُجُ . (2)
تهذیب الأحکام عن إسحاق بن عمّار عن أبی عبد اللّه [الصادق] علیه السلام :مَوضِعُ قَبرِهِ [أیِ الحُسَینِ علیه السلام ] مِن یَومَ دُفِنَ رَوضَهٌ مِن رِیاضِ الجَنَّهِ ، ومِنهُ مِعراجٌ ، یُعرَجُ فیهِ بِأَعمالِ زُوّارهِ إلَی السَّماءِ ، فَلَیسَ مَلَکٌ فِی السَّماءِ ولا فِی الأَرضِ إلّا وهُم یَسأَلونَ اللّهَ فی زِیارَهِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام ، فَفَوجٌ یَنزِلُ ، وفَوجٌ یَعرُجُ . (3)
.
1- .کتاب من لا یحضره الفقیه : ج 2 ص 579 ح 3168 ، ثواب الأعمال : ص 122 ح 47 ، کامل الزیارات : ص 225 ح 331 ولیس فیه «السابعه» ، المناقب لابن شهر آشوب : ج 4 ص 128 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 61 ح 38 .
2- .ثواب الأعمال : ص 121 ح 45 ، کامل الزیارات : ص 224 ح 329 ، المناقب لابن شهر آشوب : ج 4 ص 127 ، جامع الأخبار : ص 82 ح 126 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 61 ح 36 .
3- .تهذیب الأحکام : ج 6 ص 71 ح 134 ، الکافی : ج 4 ص 588 ح 6 والحدیث فیه مضمر ، المزار للمفید : ص 141 ح 3 ، کامل الزیارات : ص 457 ح 694 کلّها نحوه ، المزار الکبیر : ص 339 ح 2 ، مصباح المتهجّد : ص 731 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 110 ح 19 .
5 / 7میان قبر او تا آسمان، جایگاه آمد و شدِ فرشتگان
کتاب من لا یحضره الفقیه به نقل از اسحاق بن عمّار ، از امام صادق علیه السلام : میان قبر حسین علیه السلام تا آسمان هفتم ، جایگاه آمد و شدِ فرشتگان است .
ثواب الأعمال به نقل از اسحاق بن عمّار ، از امام صادق علیه السلام : هیچ فرشته ای در آسمان ها و زمین نیست ، جز آن که از خداوند می خواهند که اجازه زیارت قبر حسین علیه السلام را به آنان بدهد . پس گروهی ، فرود می آیند و گروهی ، بالا می روند .
تهذیب الأحکام به نقل از اسحاق بن عمّار ، از امام صادق علیه السلام : جایگاه قبر حسین علیه السلام از روزی که به خاک سپرده شده ، بوستانی از بوستان های بهشت است و معراج ، از آن جاست . اعمال زائرانش ، از آن جا به آسمان ، بالا برده می شود . هیچ فرشته ای در آسمان و زمین نیست ، جز آن که زیارت قبر حسین علیه السلام را از خدا می طلبد . پس گروهی ، فرود می آیند و گروهی ، بالا می روند .
.
توضیحی در باره شُمار فرشتگان حرم امام حسین علیه السلام
احادیثی را که در باره فرشتگان حاضر در حرم امام حسین علیه السلام وارد شده اند ، به پنج دسته می توان تقسیم کرد : دسته اوّل ، احادیثی که دلالت دارند هر روز ، هزار فرشته ، اطراف مزار امام علیه السلام حضور دارند . دسته دوم ، احادیثی که تصریح می کنند چهار هزار فرشته ، ژولیده و غبارآلود ، در کنار مزار امام حسین علیه السلام ، تا قیامت بر او می گِریند . دسته سوم ، احادیثی که دلالت دارند هفتاد هزار فرشته ، در کنار مزار امام علیه السلام حضور دارند . این احادیث نیز دو دسته اند . شماری از آنها می گویند : هر روز ، هفتاد هزار فرشته به زیارت او می آیند و به آسمان ، باز می گردند و برخی دیگر ، حضور آنها را تا قیامت یا تا هر وقت که خدا بخواهد ، بیان کرده اند . دسته چهارم ، احادیثی که شمار فرشتگان حاضر در حرم ابا عبد اللّه علیه السلام را یک میلیون ، ذکر کرده اند . دسته پنجم ، احادیثی که تصریح می کنند مزار ایشان ، محلّ رفت و آمدِ فرشتگان
است ؛ ولی به تعداد آنها اشاره ای ندارند . گفتنی است که بیشتر احادیث ، دلالت بر عدد چهار هزار دارند . بنا بر این ، اگر تعارض میان احادیث را بپذیریم ، ترجیح با دسته دوم است ؛ لیکن می توان گفت که اعداد ، در این گونه احادیث ، مفهوم مخالف ندارند و منظور از آنها ، تنها بیانِ کثرت است ، یا این که اختلاف احادیث ، ناظر به مأموریت های مختلف فرشتگان است ، یا این که حضور فرشتگان در زمان های مختلف ، افزایش یا کاهش می یابد . البته باید پذیرفت که جمع کردن میان همه این احادیث ، مشکل است و احتمال خطای راوی و خَلط در برخی از آنها ، بعید نیست .
الفصل السادس : زُوّارُهُ مِنَ الأَنبِیاءِ علیهم السلام وَالصِّدِّیقینَ6 / 1موسَی بنُ عِمرانَ علیه السلامالمناقب لابن شهرآشوب عن النبیّ صلی الله علیه و آله :إنَّ موسَی بنَ عِمرانَ سَأَلَ رَبَّهُ زِیارَهَ قَبرِ الحُسَینِ بنِ عَلِیٍّ علیه السلام ، فَزارَهُ فی سَبعینَ ألفا مِنَ المَلائِکَهِ . (1)
الإقبال عن الحسین بن أبی حمزه :خَرَجتُ فی آخِرِ زَمَنِ بَنی اُمَیَّهَ وأنَا اُریدُ قَبرَ الحُسَینِ علیه السلام ، فَانتَهَیتُ إلَی الغاضِرِیَّهِ (2) ، حَتّی إذا نامَ النّاسُ اغتَسَلتُ ، ثُمَّ أقبَلتُ اُریدُ القَبرَ ، حَتّی إذا کُنتُ عَلی بابِ الحائِرِ خَرَجَ إلَیَّ رَجُلٌ جَمیلُ الوَجهِ ، طَیِّبُ الرّیحِ ، شَدیدُ بَیاضِ الثِّیابِ ، فَقالَ : اِنصَرِف ؛ فَإِنَّکَ لا تَصِلُ . فَانصَرَفتُ إلی شاطِئِ الفُراتِ فَآنَستُ بِهِ ، حَتّی إذا کانَ نِصفُ اللَّیلِ اغتَسَلتُ ، ثُمَّ أقبَلتُ اُریدُ القَبرَ ، فَلَمَّا انتَهَیتُ إلی بابِ الحائِرِ خَرَجَ إلَیَّ الرَّجُلُ بِعَینِهِ . فَقالَ : یا هذا ، اِنصَرِف؛ فَإِنَّکَ لا تَصِلُ . فَانصَرَفتُ ، فَلَمّا کانَ آخِرُ اللَّیلِ اغتَسَلتُ ، ثُمَّ أقبَلتُ اُریدُ القَبرَ ، فَلَمَّا انتَهَیتُ إلی بابِ الحائِرِ خَرَجَ إلَیَّ ذلِکَ الرَّجُلُ ، فَقالَ : یا هذا ! إنَّکَ لا تَصِلُ . فَقُلتُ : فَلِمَ لا أصِلُ إلَی ابنِ رَسولِ اللّهِ صلی الله علیه و آله وسَیِّدِ شَبابِ أهلِ الجَنَّهِ ، وقَد جِئتُ أمشی مِنَ الکوفَهِ وهِیَ لَیلَهُ الجُمُعَهِ ، وأخافُ أن اُصبِحَ هاهُنا وَتقتُلَنی مَسلَحَهُ (3) بَنی اُمَیَّهَ؟ فَقالَ : اِنصَرِف ؛ فَإِنَّکَ لا تَصِلُ . فَقُلتُ : ولِمَ لا أصِلُ؟ فَقالَ : إنَّ موسَی بنَ عِمرانَ استَأذَنَ رَبَّهُ فی زِیارَهِ قَبرِ الحُسَینِ علیه السلام فَأَذِنَ لَهُ ، فَأَتاهُ وهُوَ فی سَبعینَ ألفَ [ مَلَکٍ ] (4) ، فَانصَرِف ، فَإِذا عَرَجوا إلَی السَّماءِ فَتَعالَ . فَانصَرَفتُ وجِئتُ إلی شاطِئِ الفُراتِ ، حَتّی إذا طَلَعَ الفَجرُ اغتَسَلتُ وجِئتُ ، فَدَخَلتُ فَلَم أرَ عِندَهُ أحَدا ، فَصَلَّیتُ عِندَهُ الفَجرَ وخَرَجتُ إلَی الکوفَهِ . (5)
1- .المناقب لابن شهر آشوب : ج 4 ص 127 ، جامع الأخبار : ص 77 ح 101 عن الإمام الرضا علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله نحوه ، بحار الأنوار : ج 37 ص 74 ؛ الفردوس : ج 1 ص 227 ح 870 عن الإمام علیّ علیه السلام عنه صلی الله علیه و آله .
2- .الغاضِریّه : قَریه من نواحی الکوفه قریبه من کربلاء (معجم البلدان : ج 4 ص 183) وراجع: الخریطه رقم 4 فی آخر مجلّد 5 .
3- .فی المصدر : «مصلحه» ، والتصویب من بحار الأنوار .
4- .مابین المعقوفین أثبتناه من بحار الأنوار .
5- .الإقبال : ج 3 ص 64 ، بحار الأنوار : ج 101 ص 57 ح 25 .